Een zorgvolmacht is iets dat we linken aan zorg voor onze grootouders. Maar tegenwoordig sluiten ook jongere mensen steeds vaker een zorgvolmacht af. Waarom doen ze dat? Ik vroeg het aan notaris Hélène Goret.

Een manier om te zorgen voor morgen

Stel: morgen gebeurt er iets waardoor je niet meer kunt communiceren of niet meer zelf beslissingen kunt nemen. Dat kan snel gaan: denk maar aan een beroerte, dementie of een coma. Wie zorgt er dan voor jou? Wie waakt erover dat je facturen betaald worden? De kans is groot dat je daar nog nooit over hebt nagedacht. Toch is er een manier om dit nu al te regelen: met een zorgvolmacht.

Wat is een zorgvolmacht?

Een zorgvolmacht is een document waarin je vooraf vastlegt wie je administratie en zorg mag beheren als jij dat zelf niet meer kunt. Dan hebben we het bijvoorbeeld over je bankrekeningen, je mutualiteit, je domicilie en je belastingen, over het kiezen en regelen van een ziekenhuis of een woonzorgcentrum – maar ook over het verkopen van je auto, het verhuren van je huis of het schenken aan je kinderen of kleinkinderen.

En wat als je geen zorgvolmacht hebt?

Heb je dit document niet opgesteld? Dan beslist de vrederechter wie je vermogen mag beheren en je persoonlijke zorg regelt. Dat kan een familielid zijn, maar ook een advocaat of een derde partij. Het nadeel: die persoon moet dan jaarlijks verantwoording komen afleggen bij de vrederechter over uitgaven en keuzes. En voor belangrijke beslissingen, zoals de verkoop van een huis, moet er eerst toestemming gevraagd worden.  

Waarom zou je een zorgvolmacht opstellen?

Met een zorgvolmacht gaat alles sneller. Je lasthebber kan meteen zonder de vrederechter in actie schieten wanneer er iets gebeurt. Het resultaat? Meer gemoedsrust voor jou en minder gedoe voor de persoon die je zaken moet regelen. In een zorgvolmacht kan je ook al bepaalde knopen doorhakken zodat je naasten alvast weten wat jouw wensen zijn en daar niet het raden naar hebben.

Praktijkvoorbeeld: Ilse heeft in haar zorgvolmacht laten opnemen dat ze, als ze naar een woonzorgcentrum gaat, het liefst in haar eigen dorp wil blijven.

Wat als er misbruik wordt gemaakt?

Een volmachthebber moet altijd in het belang van de volmachtgever handelen. Is er sprake van misbruik? Dan kan dit gemeld worden aan de vrederechter. Die kan de zorgvolmacht intrekken. Er kunnen ook juridische stappen volgen. Indien nodig, kan er klacht neergelegd worden bij de politie. Want diefstal is diefstal, ook als je een volmacht over een bankrekening gekregen hebt.

Praktijkvoorbeeld: Het geld op de bankrekening van je ouders mag je alleen gebruiken om voor hen te zorgen. Iets kopen voor jezelf? Dat mag niet, tenzij vooraf afgesproken.

Is een zorgvolmacht hetzelfde als een bankvolmacht?

Je hoort wel eens zeggen: “Het is oké, ik heb een bankvolmacht.” Maar dat is niet hetzelfde. Een bankvolmacht geeft je toegang tot een bankrekening, maar de volmacht vervalt als de persoon wilsonbekwaam wordt. De bank mag dus een toegang van de ene op de andere dag afsluiten, en dat kan tot vervelende situaties leiden.

Praktijkvoorbeeld: Jij betaalt de rekeningen van je moeder via haar bankrekening. Als zij wilsonbekwaam wordt, bijvoorbeeld door dementie, kan het zijn dat je plots die betalingen niet meer voor haar mag doen.

Wat zet je in een zorgvolmacht?

Stel dat je hebt besloten om een zorgvolmacht op te stellen. Wat zet je er dan in? Je notaris helpt je om je wensen in kaart te brengen. De twee belangrijkste pijlers zijn administratie en zorg. Je kan bijvoorbeeld in een zorgvolmacht opnemen dat elk van je kinderen tot een bepaald bedrag betalingen in jouw plaats mag doen, maar dat al je kinderen samen moeten tekenen voor grotere uitgaven.

Niet alleen voor ouderen

Ook jongere mensen kunnen trouwens baat hebben bij een zorgvolmacht. Het document maakt het voor iedereen makkelijker om voor elkaar te zorgen als er iets gebeurt, bijvoorbeeld als je samen een huis hebt gekocht of niet getrouwd bent met je partner. Ook bij een vergroot risico op een ziekte, operatie, ongeval of psychische aandoening is het slim om nu al iemand aan te duiden die in jouw naam mag handelen.

Praktijkvoorbeeld: Johan staat voor een ingrijpende operatie waarbij een kans bestaat op blijvende hersenschade. Hij zorgt er nu alvast voor dat zijn partner zijn handtekening niet nodig heeft om later het huis te schenken aan de kinderen.

Niet hetzelfde als bewindvoering

Mensen verwarren een zorgvolmacht ook wel eens met bewindvoering, maar dat is niet hetzelfde. Wie onder bewind geplaatst wordt, mag zelf geen beslissingen meer nemen. Vaak is dat om iemand tegen zichzelf te beschermen. Bij een zorgvolmacht geef je een andere persoon toestemming om je zaken te regelen, maar behoud je zelf ook nog het recht om beslissingen te nemen. Je handtekening blijft dus rechtsgeldig.

Een praktijkvoorbeeld: overtuigt een oplichter je grootmoeder om een contract te ondertekenen? Dan is dat document geldig, ook als jij een zorgvolmacht hebt.

Conclusie

Niemand denkt er graag over na, maar op tijd een zorgvolmacht regelen betekent rust – zowel voor jezelf als voor je naasten. Je weet dat beslissingen genomen zullen worden door iemand die jij vertrouwt, en je kan nu al aangeven hoe jij wil dat de dingen verlopen. En dankzij een zorgvolmacht kan die persoon in jouw belang handelen zonder tussenkomst van een rechter. Praat er dus over met je notaris.

Meer weten over zorgvolmachten?

Je vindt meer informatie over de zorgvolmacht op www.notaris.be, de website van de Federatie van het Notariaat. Daar vind je ook de contactgegevens van een notaris in jouw buurt.