In Antwerpen zijn de buurtbewoners van het Groen Kwartier hun oude dag zelf aan het regelen. Laat je inspireren door hun verhaal en ontdek hoe we in een Zorgzame Buurt allemaal langer thuis kunnen blijven wonen.

Steeds meer vragen over later

Mieke de Langhe woont in het Groen Kwartier in Antwerpen. In deze autovrije wijk wonen ongeveer 1000 buren. In het lokale buurthuis, waar bewoners elkaar regelmatig treffen, kwam ouderenzorg wel eens ter sprake. Ook Mieke, die op dat moment al mantelzorg deed voor haar mama, zat met heel wat vragen. “Ik begon na te denken over wat ik zelf wilde als ik ouder werd”, vertelt Mieke. “En ik was niet de enige. Ook andere buren dachten na over hun pensioen. De meeste mensen willen graag thuis blijven wonen, maar niet iedereen kan permanente zorg aan huis betalen. We vroegen ons af: hoe kunnen we ons samen voorbereiden op onze oude dag? En zo ging de bal aan het rollen.”

“We willen onze oude dag niet doorbrengen aan de zijlijn”

In België is de zorg voor ouderen opgebouwd rond dienstencentra en woonzorgcentra, maar die zijn niet voldoende om de toenemende vergrijzing op te vangen. Bovendien plaatsen ze alle ouderen bij elkaar, en dat zorgt voor een isolement. “Onze generatie is daar allergisch aan”, vertelt Mieke. “Er is geen verbinding met jongere mensen of andere culturen. Dat is volgens mij een belangrijke reden waarom de huidige generatie ouderen zich verzet tegen woonzorgcentra. We willen niet los staan van de rest van de maatschappij. We hebben geen zin om onze oude dag door te brengen aan de zijlijn.”

Stap 1: het taboe doorbreken

Maar wat is dan wél de oplossing? Je kan al veel opvangen met preventie en proactieve planning, aldus Mieke. “Er zijn 101 andere manieren om waardig om te gaan met dementie, een valpartij of het overlijden van een partner”, vertelt ze. “Maar dan moeten we wél eerst het taboe doorbreken. Nog te vaak stellen we deze gesprekken uit tot het te laat is. En dan moet iemand anders jou erop wijzen dat je niet meer met de auto mag rijden of dat het niet meer veilig is om thuis te blijven wonen. Als jij nu al voorbereidingen treft, is dat niet alleen beter voor jou, maar ook voor de band met je kinderen.”

Stap 2: proactief plannen

Mieke is psychiatrisch verpleegkundige van opleiding en dus geen groentje op het vlak van zorg. Daarnaast behaalde ze een masterdiploma Community Counseling aan een Amerikaanse universiteit. “Daar zijn mensen veel actiever met dit onderwerp bezig”, vertelt ze. “Dat zouden wij ook moeten doen. Wil je zo lang mogelijk thuis blijven wonen? Pas dan nu al je huis aan. Zorg dat stopcontacten niet te ver weg zitten. Maak een nieuwe douche ineens breed genoeg voor een rolstoel. Of misschien wil je wél naar een woonzorgcentrum? Ga ze dan zelf al eens bezoeken. Zet je naam op een wachtlijst. Woon nu al activiteiten bij, zodat de omgeving vertrouwd voelt.”

Stap 3: zorg organiseren vanuit de buurt

Die proactieve planning wordt dus ook besproken in het buurthuis van het Groen Kwartier. “In de nabije toekomst zijn we van plan om maandelijks iemand uit te nodigen om te komen spreken over deze onderwerpen”, licht Mieke toe. “Maar we willen nog méér doen. En zo kwamen we op het onderwerp van de Zorgzame Buurt: een buurt waar iedereen mee zorgt voor elkaar. Er zijn er al een 130-tal in België, en de invulling is overal verschillend. In Merksem bellen vrijwilligers alle 80-jarigen op om te horen of ze iets nodig hebben. In andere buurten werken ze met straatcoördinatoren. Wij willen ook een Zorgzame Buurt worden. Onze wens is om verschillende generaties samen te brengen, zodat iedereen hier waardig oud kan worden”.

De 4 pijlers van waardig ouder worden

Maar wat betekent dat dan, waardig ouder worden? Volgens Mieke zijn er 4 belangrijke factoren: autonomie, participatie, verbinding en aspiratie. Autonomie, omdat je het gevoel wil hebben dat je zelf nog iets te zeggen hebt over je eigen leven. Participatie, omdat het belangrijk is voor je zelfvertrouwen om een betekenisvolle rol te blijven spelen in de maatschappij. Verbinding betekent dat je niet geïsoleerd geraakt, maar contact blijft hebben met andere leeftijden en gemeenschappen. En aspiratie, omdat je iets moet hebben om naartoe te leven. “Want als je geen doelen meer hebt, dan voel je je pas oud”, zegt Mieke.

“Als je geen doelen meer hebt,
dan voel je je pas oud.”

Zo doen ze het in het Groen Kwartier

Hoe ziet de Zorgzame Buurt in het Groen Kwartier eruit? “We hebben nu al een nauw contact met elkaar”, zegt Mieke. In haar wijk worden er regelmatig evenementen georganiseerd, zoals een BBQ. Er is ook een gezamenlijke groentetuin, waarvan de oogst gedeeld wordt. “Nu willen we graag een app laten bouwen voor onze buurt”, vertelt Mieke. “Dan kan je aangeven waarvoor buren je altijd mogen contacteren, zoals klusjes in huis of gaan wandelen met de hond. Hulp kan zo een wederzijdse dienst zijn tussen jong en oud, geen eenrichtingsverkeer. We overwegen ook om samen zorg in te kopen. Een privéverpleegster is misschien te duur voor één persoon, maar niet als ze voor meerdere mensen in de wijk komt.”

De bouwstenen van een Zorgzame Buurt

In een Zorgzame Buurt bundelen de bewoners hun krachten en talenten in een sociaal netwerk. Ze brengen in kaart welke noden er zijn op het vlak van zorg, en begeleiden mensen met een hulpvraag er naartoe. Daarnaast informeren en sensibiliseren ze elkaar. Ze reiken de hand naar alle bewoners, zodat iedereen zich betrokken voelt. Ze evalueren de impact van hun activiteiten en koppelen de resultaten terug. Zo kunnen zij mee de beleidsmakers adviseren over wat hun buurt nodig heeft.

Hoe organiseer je zelf een Zorgzame Buurt?

Ben je geïnspireerd door het verhaal van Mieke en wil je graag zelf aan de slag? Dan zijn hier alvast wat tips.

• Begin met het zoeken van verbinding. Zorg dat je met elkaar aan de praat geraakt. Organiseer eens een speelstraat, een straatfeest, een garageverkoop of een kerstdrink. Er wordt heel wat gefaciliteerd vanuit de stad Antwerpen. Zo leer je elkaar op een informele manier kennen.
• Van daaruit ontstaat spontaan ‘het kleine helpen’. Jij geeft appels uit je tuin aan je buren, en durft intussen wel eens vragen wie er een boormachine kan missen. Wanneer het gesneeuwd heeft, bied je misschien spontaan aan om bij de buren de stoep te vegen.
• Bouw aan een sociaal netwerk. Wil je de samenwerking formeler aanpakken? Ga dan eens kijken wat er al bestaat en probeer dat in kaart te brengen. Is er al mantelzorg in de buurt? Zijn er al vrijwilligers? Welke zorgprofessionals zijn er? Breng die mensen mee rond de tafel. Samen bouw je het verhaal verder uit.

Meer weten?

Wil je met jouw wijk aan de slag? Op de website van Zorgzame Buurten kan je inspiratie opdoen. Misschien bestaat er al een initiatief in jouw buurt! En wil je zelf de handen uit de mouwen steken? Dan kan je Mieke uitnodigen om een lezing te komen geven over samen waardig ouder worden. Zij schreef ook mee aan een gids met tips om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Die kan je gratis downloaden.

Laat je begeleiden

Als zorgadviseur denk ik zelf ook graag mee over dit onderwerp. Wil je begeleiding of advies over de onderwerpen waardig ouder worden, het bespreekbaar maken van zorg of het zoeken van een oplossing voor een familielid? Neem dan zeker contact op voor een vrijblijvende kennismaking. Met Attent Services begeleid ik klanten bij het vinden van de gepaste zorg voor elke situatie.

Ben je benieuwd wat ik voor jou kan betekenen?

Bel me op het nummer +32 (0)497 72 45 05 of stuur me een mail voor een verkennend gesprek.