Sommige mensen zijn heel gelukkig in een woonzorgcentrum, anderen willen er absoluut niet naartoe. Wat doe je als je tot die laatste groep behoort? Kan iemand je in een woonzorgcentrum laten opnemen als je dat niet wil?

Ik wil niet naar een rusthuis

Paula is 93 jaar, weduwe en woont alleen. Haar kleinkinderen doen wekelijks de boodschappen, maar voor de rest doet ze nog alles zelf. Op een dag zegt haar dochter: “Ik vind het onverantwoord dat je hier altijd alleen zit. Ik zou geruster zijn als je naar een woonzorgcentrum gaat. Ik ga het bespreken met de huisarts.” Paula belt me op in alle staten: “Ik wil niet naar een rusthuis. Kunnen ze dit zomaar boven mijn hoofd beslissen?”

Bezorgdheid versus bemoeizucht

Het is een vraag die ik wel vaker krijg. En ik begrijp het standpunt van beide partijen. Als senior wil je graag in je eigen huis blijven wonen. Het is tenslotte jouw leven! Aan de andere kant heb je misschien kinderen, buren of naasten die bezorgd zijn. Ze zijn bang dat er iets gebeurt wanneer ze niet in de buurt zijn. Beide emoties zijn gerechtvaardigd. Maar wie heeft uiteindelijk het laatste woord?

Nee, dwingen mag niet   

Anderen kunnen je niet dwingen om naar een woonzorgcentrum te gaan. Je mag in Vlaanderen zelf beslissen hoe lang je thuis wil blijven wonen. Je autonomie en zelfbeschikkingsrecht zijn vastgelegd in het Woonzorgdecreet. Alleen als jij mentaal niet meer in staat bent om beslissingen te nemen, kan iemand anders in jouw plaats beslissen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij dementie.

Maar wat als er extra zorg nodig is?

Wanneer je omgeving je wens om thuis te blijven wonen respecteert, is de situatie daarmee niet altijd opgelost. Soms is er bezorgdheid over je veiligheid, gezondheid of de leefomstandigheden. En soms komen de zorgtaken op een naaste terecht, en begint dat zwaar te wegen in combinatie met een drukke baan en gezin. Daar moeten dan oplossingen voor gezocht worden.

Adviseren en helpen mag wel

Hoewel niemand je kan dwingen, kan je huisarts je wel adviseren. Je kan hem of haar bijvoorbeeld vragen om een zogeheten ‘evaluatie van zelfredzaamheid’ op te stellen. Je brengt dan samen met je dokter in kaart wat er nog lukt. Dat is een handig vertrekpunt om daarna samen een zorgplan op maat op te stellen. Je kan ook een zelfstandige zorgcoördinator vragen om je bij dat zorgplan te helpen.

Welke zorg bestaat er?

Wanneer je als oudere kiest om thuis te blijven wonen, heb je recht op zorg en ondersteuning aan huis. Er bestaat heel wat, zoals medische zorg, hulp in het huishouden, persoonlijke verzorging, gezelschap, vervoer en nachtzorg. Er zijn overheidsdiensten, vrijwilligersorganisaties en commerciële organisaties die je ondersteunen. De praktische invulling en het aanbod hangen af van waar je woont.

Enkele voorbeelden

• Een verpleegster die je een keer per dag je medicatie komt geven.
• Een ergotherapeut die je helpt om je huis aan te passen.
• Een vrijwilliger die met je gaat wandelen of een koffie komt drinken.
• Een buur die je naar je doktersafspraken brengt met de auto.
• Hulpmiddelen zoals een wandelstok, handvaten of een seniorenalarm.
• Een gezinshulp die je boodschappen doet en eten voor je maakt.

Hoe vind je hulp aan huis?

Helaas kan de zorg in Vlaanderen een doolhof zijn. In plaats van zelf je weg te zoeken, is het een goed idee om je te laten begeleiden. Dit stappenplan kan helpen:

1) Breng in kaart wat je nodig hebt
Maak eens een lijstje van wat je nodig hebt om comfortabel alleen te kunnen blijven. Snak je naar praktische hulp of eerder naar gezelschap? Welke taken lukken niet meer? Waar heb jij behoefte aan? Hoe vaak zou je graag hebben dat er iemand komt? Maak alvast een wensenlijstje op.

2) Neem contact op met je mutualiteit
Je eerste contactpunt is je lokale mutualiteit (de ‘ziekenkas’ in de volksmond) en meer bepaald de Dienst Maatschappelijk Werk. Daar krijg je informatie over het zorgaanbod van de overheid, zoals Familiehulp, i-mens, het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), het Wit-Gele Kruis, de Vlaamse Zorgkas en lokale dienstencentra. Je krijgt ook uitleg over de tarieven en eventuele terugbetalingen waar je recht op hebt.

3) Informeer je ook over het private aanbod  
Naast de organisaties die worden gesubsidieerd door de overheid, bestaat er ook een groot privaat zorgaanbod, georganiseerd door bedrijven en vrijwilligers. Voor hun diensten krijg je geen tussenkomst. Toch vind je daar soms hulp die perfect past bij wat je nodig hebt. Denk maar aan een persoonlijke bewegingscoach, een vrijwilliger die met je hond gaat wandelen, inwonende hulp of een zelfstandige verpleegster.  

4) Denk ook na over andere woonvormen 

Misschien schuilt de oplossing om alleen te blijven wonen wel in een andere woonvorm. In een serviceflat, bijvoorbeeld. Daar woon je zelfstandig, maar heb je gezelschap van andere bewoners en is er ondersteuning wanneer je dat wenst. Of misschien sta je toch open voor een verhuis naar een woonzorgcentrum? Dat kan ook! Je vindt informatie over verschillende woonopties in dit artikel.

Alles begint bij communicatie

Soms is hulp nog dichter bij huis te vinden. Misschien kan je buurman een brood voor je meebrengen van de bakker of wil je dochter mee die zware kast verzetten. Kortom: wees niet bang om hulp te vragen in je omgeving. Begin het gesprek met: “Ik wil niet naar een rusthuis, maar ik heb nagedacht over andere oplossingen”. En je naasten moeten op hun beurt eerlijk durven zijn over wat wel of niet haalbaar is. Door alles op tafel te gooien, kom je samen tot een oplossing waar iedereen zich in kan vinden.

Graag persoonlijk advies en begeleiding?

Zelfs met dit stappenplan kan het nog overweldigend en frustrerend zijn om de juiste hulp te vinden of het gesprek op te starten in je gezin. Wil je graag iemand die luistert naar jouw noden en samen met jou een oplossing zoekt? Neem dan gerust contact met mij op. Als zorgcoördinator maak ik er een prioriteit van om jou te helpen.

Hoe het afliep met Paula

Paula ging een open gesprek aan met haar familie. Samen bedachten ze een zorgplan waar iedereen zich in kan vinden. Paula draagt nu een seniorenalarm waarmee ze hulp kan inroepen als ze dat nodig heeft, en de kleindochters springen wat vaker binnen. Hierdoor heeft Paula’s dochter wat meer ademruimte. Van verhuizen is geen sprake meer. Ga dus het gesprek aan. Als Paula het kan, dan jij ook!

* Uit respect voor de privacy hebben we de naam van Paula veranderd.